امروزه همه اعضای یک تیم می‌دونند که برای حیات و دوام در این بازار اشباع شده باید طراحی کاربر محور داشته باشند و روی انتظارات، اعمال، رفتار و اهداف کاربرهاشون متمرکز باشند. اما کمتر شرکتی وقت و هزینه‌ی شرکت رو صرفِ تعریف واضح از کاربرها می‌کنه.
تا زمانیکه مخاطب‌های خودمون رو با اسامی جمع مثل کاربر، زن‌باردار، کودک خردسال صدا می‌کنیم، تعریف پرسونا صورت نگرفته
توجه کنید که کاربر، زنِ باردار، سالمند، کودک، اسامی جمع انتزاعی هستند که حداقل ویژگیِ انسانی یعنی اسم رو ندارند و تا زمانی که انسانی نشد نمی‌تونید باهاشون ارتباط برقرار کرده، درک و یا همدلی کنید. پرسوناها نماینده کاربرانی هستند که این قابلیت رو به شما میدند که با تمرکز روی فرد به جای گروه، بتونید با مخاطب همدلی کنید. در این مقاله قراره ببینیم طراحان تجربه کاربر چه تعریفی از پرسونا ارایه دادند و در نهایت بگیم در هِرازگُو پرسونا چیست؟
تعریف پرسونا در مراجع مختلف
طراحانِ مختلف، پرسونا رو اینطور تعریف کردند:
خانم فریس‌دام، هم‌بنیان‌گذار IDF، پرسوناها رو شخصیت‌های ساختگی معرفی کرده که بر اساس نتایج تحقیقات شکل می‌گیرند و نماینده انواع مختلف کاربرهایی‌اند که همگی به یک طریق خاص از یک محصول/خدمات استفاده می‌کنند. ساخت پرسونا کمک می‌کنه از تعصبات شخصی دور شید و بهتر بتونید نیازهای واقعی، تجربه‌ها، رفتا‌رها و یا اهداف کاربرها رو درک کنید.
پرسونا نماینده کاربرهاییه که به یک طریق خاص از محصول استفاده می‌کنند
آقای گولتِز، طراح تعامل و محقق کاربر، در مقاله‌ای در Smashing magazine، پرسونا رو راهی برای خلاصه‌سازی و مدلسازی نتایج تحقیقات افرادی که مصاحبه و مشاهده شدند معرفی کرده و تاکید کرده که علی‌رغم اینکه پرسونای مخاطب مثل یک شخص خاص ظاهر میشه اما یک شخص حقیقی نیست بلکه عصاره مشاهده یک گروه از مردمه. طبق نوشته‌ی او، هر پرسونای مخاطب نماینده بخش قابل توجهی از مردم تو دنیای واقعیه و به طراح این امکان رو میده که به جای تمرکز روی هزاران نفر روی یک بازیگر کنترل‌شدنی و به یاد ماندنی از شخصیت‌ها تمرکز کنه.
پرسونا، ابزاری برای مدلسازی و خلاصه‌سازی نتایج تحقیقات کاربر هست
خانم نیلسن، دکترای پرسونا و سناریو، در کتاب دايره‌المعارف تعامل انسان و کامپیوتر به این مساله اشاره کرده که « همه متخصص‌ها بر سر این موضوع اتفاق نظر دارند که پرسونا یک شخصیت ساختگیه اما سر این موضوع که پرسونا باید بر پایه فرضیات ساخته بشه یا نتیجه تحقیقات، هیچ توافقی صورت نگرفته حتی نظرات در مورد ویژگی‌هایی که باید در توصیف پرسونا ذکر بشه نیز متفاوته». از نظر او، پرسونای مخاطب یک انسان نیست چون ماهیت پرسونا اینه که شما به کل وجه شخص نگاه نکنی و فقط وجهی رو زیر لنز بذاری که به حوزه‌ی محصول/خدمات شما مرتبط میشه.
پرسونا یک انسان نیست، چون برای ساخت پرسونا نباید به کل وجه شخص نگاه کنی و فقط او رو در زمینه‌های مرتبط با محصول زیر ذره‌بین میذاری
آقای هادسون، متخصص استراتژی تجربه کاربر، معتقده پرسوناها نماینده کاربران شما هستند که با ایجاد فرصت برای تمرکز بر روی فرد به جای گروه حس همدلی شما رو برمی‌انگیزند. هادسون شواهد روانشناختی ارایه می‌کنه تا ثابت کنه ذهن هر انسان با فرد قوی‌تر از گروه، احساس همدلی می‌کنه و وقتی از اسم جمعِ مثلا زنِ باردار استفاده می‌کنید ذهن‌تون نمی‌تونه با زن‌ِباردار همدلی کنه در نتیجه سخت میتونید درکش کنید.
وقتی یک نفر می‌میره یک تراژدی به وجود میاد اما وقتی جمعی می‌میرند فقط یک آماره. - ژوزف استالین
از نظر هادسون هم پرسونا بر اساس تحقیقات ساخته میشه و برای ساخت پرسونا باید کشف کنید مخاطب محصول/خدمات شما کیه، به چی علاقه داره، چه نیازهایی داره که اون رو به سمت استفاده از محصول/خدمات شما می‌کشونه، محرک‌ها و انگیزه‌هاشون چیه، شرایط‌شون چطوریه و… در نهایت به کمک پرسونا هست که میتونید این ادراک‌ها رو در طراحی سیستم واقعی وارد کنید.
پرسونا، نماینده گروهی از کاربرها هست که به شما فرصت تمرکز روی فرد به جای گروه رو میده و اینطور راحت‌تر حس همدلی شما رو بر‌می‌انگیزه و باعث میشه بیشتر درکش کنید
تعریف پرسونا در هِرازگُو
ما در هِرازگُو، پرسونا رو شخصیت ساختگی‌ای می‌دونیم که بنا به شرایط و امکانات بر پایه تحقیقات و یا فرضیات ساخته میشه . نیاز پرسونا، نماینده نیاز گروه بزرگتری از کاربرها هست. پرسوناها با توصیف الگوهای رفتاری، اهداف، نگرش‌ها، بیشنیه‌های مرتبط در یک سند یکی دو صفحه‌ای به همراه یک اسم و تصویر ارائه میشند. حتما باید سر ویژگی‌های پرسونا در تیم اتفاق نظر وجود داشته باشه (حتی کوچک‌ترین جزییات مثل اسم و تصویر) تا همه تیم بتونن باهاش ارتباط برقرار کنند و از همین پرسونا در تمامی بخش‌های سازمان استفاده کنند.
ابزاری برای ساخت پرسونا طراحی کردیم که ساخت پرسونا دسترس‌پذیرتر و ساده‌تر بشه، همه بتونید پرسونای مخاطبان خود رو راحت و با مشارکت سایر هم‌تیمی‌ها بسازید، انواع پرسونا ها رو در یک صفحه ببینید، خروجی بگیرید و برای همه پرینت کنید تا موقع تصمیم‌گیری‌ها یکپارچه عمل کنید.
برای محک ابزار ساخت پرسونا کلیک کنید.
برخی برای پررنگ‌تر کردن نقش پرسونا در شرکت، عکس پرسونا رو روی تی‌شرت و یا ماگ چاپ می‌کنند، ویلیام هادسون
برطبق آنچه خانم نیلسن در کتاب دایره‌المعارف تعامل انسان ماشین توضیح داده، ساخت پرسونا معمولا با چهار رویکرد انجام میشه؛ پرسونا هدف‌محور، پرسونا نقش‌محور، پرسونای تعلق‌یافته و پرسونای فرضی که در مطلبی جداگانه انواع پرسونا با چهار رویکرد تشریح شدند.
جمع‌بندی
تا زمانیکه برای ساخت پرسونا دست‌به‌کار نشید نمی‌تونید با اطمینان بگید که محصول شما کاربر محور هست. باید پرسونا رو از نتایج تحقیقات مدلسازی کنید، شرایط و انگیزه‌ها، باورها و نیازهای مرتبط‌ش رو توصیف کنید و در نهایت با اختصاص یک تصویر و نام بهش جون بدید. در نهایت اگه پرسونا مورد تایید جمع بود و ازش استفاده کردند شما در ساخت پرسونا موفق بودید.